Permacultuur de basis

Permacultuur is een door de mens ontworpen ecosysteem dat zichzelf in stand houdt en meestal gericht is op kleinschalige, zelfvoorzienende land- en tuinbouw. De term permacultuur is samengesteld uit de Latijnse woorden 'permanens' (wat volhardend betekent) en 'cultura' (huishouden). Het begrip is in de jaren zeventig van de vorige eeuw in Australië geïntroduceerd door Bill Mollison en David Holmgren aan de universiteit van Tasmanië. 

De basisideeën van permacultuur

Binnen de permacultuur wordt met drie belangrijke basisprincipes gewerkt. In de eerste plaats wordt de tuin zo ontworpen dat alle 'partijen' aan hun trekken komen. Er is ruimte voor nuttige insecten en andere kleine dieren als egels, salamanders en kikkers. Je denkt na over je eigen voedselbehoefte en je houdt rekening met de behoeften van moeder aarde, wat betekent dat je zuinig omspringt met grondstoffen, geen gifstoffen gebruikt, de bodem op natuurlijke wijze verbetert en de biodiversiteit vergroot. 

In de tweede plaats is het samenwerken met de natuur een belangrijk principe. Je maakt gebruik van de natuurlijke omstandigheden of je creëert die zelf. Je legt bijvoorbeeld windsingels aan om beschutte plekjes te creëren, je plant gewassen bij elkaar die elkaar op positieve wijze beïnvloeden en je zorgt voor hoogteverschillen om zon- en schaduwminnende gewassen een goed plekje te kunnen geven.

In de derde plaats wordt het permanente karakter van de permacultuur onderstreept door vooral te werken met meerjarige gewassen. 

De aanleg van een permacultuur moestuin

Het kost behoorlijk veel tijd aan lees- en denkwerk om een permacultuur moestuin op te zetten. Allereerst moet de locatie in kaart worden gebracht met daarbij de factoren wind, zon en schaduw. Daarna worden de behoeften van de partijen onder de loep genomen. Daarbij kijk je in de eerste plaats naar wat je in de permacultuur moestuin wilt verbouwen en hoeveel. Daarna bekijk je wat deze gewassen nodig hebben om optimaal tot ontwikkeling te kunnen komen én je bekijkt in hoeverre je daarbij gebruik kunt maken van insecten en andere kleine dieren en hoe je vervolgens kunt voorzien in de behoeften van deze dieren. 
Een leuke manier om in het klein met permacultuur te beginnen, is de kruidenspiraal of met een systeem binnen het systeem.

De kruidenspiraal

De kruidenspiraal is binnen de permacultuur een spiraalvormige kruidentuin die naar het midden toe in hoogte toeneemt. Hiervoor worden stenen in een spiraalvorm steeds hoger opgestapeld. De tussenliggende ruimte wordt gevuld met stro en goed nat gemaakt. Hierin worden de kruidenplantjes met een kluitje aarde gezet. Bij het plaatsen van de kruiden - en bijvoorbeeld planten waar je lekkere thee van kunt trekken - houd je rekening met de stand van de zon op het heetst van de dag, de hoogte van de planten, de meest voorkomende windrichting en de invloed die de gewassen op elkaar hebben. Door deze - letterlijk - losse manier van opbouw, ontstaan er holletjes en ruimtes die door kleine dieren als egels en salamanders benut kunnen worden. 

Een systeem binnen het systeem, een voorbeeld

Ook kun je in het klein beginnen door in de gewone moestuin kleine permacultuur systemen te integreren. Een voorbeeld daarvan is het kleinschalig verbouwen van maïs, bonen en pompoenen. Om te beginnen worden er op een stukje grond wat maïszaden gezaaid. Als de maïs ongeveer dertig cm hoog is, worden er bonenplantjes bij gezet. In de wortels van bonen leven bacteriën die stikstof binden, een belangrijke voedingsstof voor maïs. De bonen op hun beurt gebruiken de maïs als klimpaal. Tussen de bonen en maïs worden enkele pompoenplantjes gezet. De grote bladeren van de pompoen zorgen ervoor dat er weinig licht bij de grond komt, wat weer tot gevolg heeft dat onkruid minder kans maakt en de grond minder snel uitdroogt. 

Het onderhoud van de permacultuur moestuin

Het zal even duren voor de permacultuur moestuin zijn ecologische evenwicht heeft bereikt. Vooral in het begin kan het op natuurlijke wijze bestrijden van bijvoorbeeld naaktslakken, schimmels en ziekten veel tijd vragen. Maar als het ecologische evenwicht eenmaal bereikt is, vraagt een permacultuur moestuin nauwelijks onderhoud. Zo is de aanleg van een paddenpoel of het planten van knoflook een manier om naaktslakken te bestrijden, larven van lieveheersbeestjes zijn prima tegen luis (zakjes met larven zijn bij de speciaalzaal te koop) en onkruid krijgt minder kans door te mulchen. 

Mulchen

Een bekend gebruik binnen de permacultuur is mulchen. Hierbij wordt zwarte grond bedekt door organisch materiaal als bladeren, dode plantenresten, stro, zaagsel of boomschorssnippers. Op deze manier komt er geen licht bij de grond en daardoor zal onkruid minder snel opkomen en ook minder snel groeien. Ook houdt het organische materiaal het vocht goed vast waardoor de grond niet snel zal uitdrogen en de laag zal in de wintermaanden de wortels enigszins tegen vorst beschermen. Tot slot zullen micro-organismen het organische materiaal gaan verteren en zodoende omzetten in voedingstoffen voor de planten. 

Informatieve websites over permacultuur

Er zijn verschillende goede websites over permacultuur. Om er enkele te noemen:

• www.permacultuurnederland.org (Deze website biedt veel informatie, gratis cursussen en filmpjes).
• www.visionair.nl/ideeen/wereld/permacultuur-de-toekomst-voor-de-landbouw (Ook deze website biedt veel informatie en filmpjes).
• www.gezondlevenmetpien.nl/frontpage/permacultuur-moestuin-beginnen (Op deze website kun je de ontwikkelingen volgen van een echtpaar dat van hun volkstuintje een permacultuur moestuin maakt).